65. BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu'na göre dünya enerjisinin yüzde 1'ini kullanan Türkiye'de 2015 yılında doğalgaz ve kömür tüketimi azalırken, petrol ile yenilenebilir enerji tüketimi artış gösterdi. Petrol tüketimi Türkiye'de yüzde 12,5'i buldu. Global petrol tüketiminde ise yüzde 0,9'luk bir paya erişildi.
Araştırmaya göre global primer enerji tüketimi 2015'te yüzde 1 büyüme kaydetti. Bu artış son 10 yılın ortalama yıllık yüzde 1,9 büyüme hızının çok altında kaldı. Petrol, global enerji tüketiminin yüzde 32,9'u ile dünyanın en büyük yakıtı olarak yerini korurken 1999 yılından bu yana ilk defa pazar payını arttırdı.
Kömür ise pazar payı itibariyle (yüzde 29,2) en büyük ikinci yakıt olmayı sürdürmesine rağmen 2015'te global pazar payı azalan tek yakıt oldu.
BP Group CEO'su Bob Dudley raporla ilgili olarak şunları kaydetti:
"Raporumuzun bu baskısının net şekilde ortaya koyduğu gibi, enerji dünyası bir defa daha köklü değişim yaşanan bir dönemden geçiyor. Ancak, bu sektörümüz açısından yeni bir durum sayılmaz. Geride kalan 65 yıl içinde, rapor global enerji manzarasında sürekli bir değişim yaşandığını gözler önüne serdi. Sektör olarak bizim görevimiz de yakın dönemde dayanıklılığımızı sağlamak için gerekli adımları atarken geleceğin enerji ihtiyaçlarını karşılamak üzere yatırımlarımızı sürdürmek."
Arz tarafında ise teknolojik ilerlemeler piyasadaki yakıt yelpazesini genişletirken aynı zamanda bu yelpazenin bulunabilirliğini de artırdı. ABD'deki kaya gazı devrimi, büyük miktarda petrol ve gaz kaynağını kullanıma açarken, teknolojideki hızlı kazanımlar ise yenilenebilir enerjideki güçlü büyümeyi destekledi. Doğal gaz ve petrol, 2015'te de sağlam büyüme kaydederken global kömür talebinde ise kayıtlardaki en büyük düşüş görüldü.
Tüm fosil enerji türlerinin fiyatlarında geçen yıl meydana gelen düşüş enerji piyasalarında bir takım ayarlamaları da beraberinde getirirken, bu durum başta 1999 yılından bu yana ilk defa pazar payını arttıran petrol olmak üzere, yakıt çeşitliliğinde kaymaya yol açtı.
Global enerji talebindeki yavaş büyüme ile birlikte, enerji tüketiminde kömürden uzaklaşılması, karbon salımlarında yaklaşık çeyrek yüzyıldır en yavaş büyümeye yol açtı (2009 finansal krizinin hemen ertesinde meydana gelen yavaşlama hariç)
BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu'ndan bazı öne çıkan başlıklar şu şekilde:
• Doğal gazın primer enerji tüketimindeki pazar payı yüzde 23,8 oldu.
• Enerji tüketimindeki büyüme, Avrupa ve Avrasya dışındaki tüm bölgelerde 10 yıllık ortalamanın altında kaldı.
• Her ne kadar yükselen ekonomiler global enerji tüketimindeki büyümede başı çekmeyi sürdürmüşlerse de 2015'te bu ülkelerde yaşanan büyüme (yüzde 1,6) yine 10 yıllık ortalamanın altında kaldı.
• Çin'deki enerji tüketimi 2015'te yüzde 1,5 artarak neredeyse 20 yılın en düşük büyümesini kaydetti. Buna rağmen, Çin enerjide dünyanın en büyük büyüme pazarı olarak ardı ardına on beşinci yılını geride bıraktı.
• 2015 yılında, tüm fosil yakıtların fiyatları düştü. Ham petrol fiyatları, dolar cinsinden tarihin en büyük yıllık düşüşünü ve 1986 yılından bu yana da en büyük yüzdelik azaltmayı kaydetti.
• Primer enerji kaynaklarının tüketimi, Türkiye'de 2015'de yüzde 7 arttı. Buna göre Türkiye, dünyanın enerjisinin yüzde 1'ini tüketiyor.
Petrol
• Vadeli Brent petrolünün ortalama varil fiyatı 2014'teki düzeyinin 46,56 ABD Doları altına inerek 2015'te 52,39 ABD Doları ile 2004'ten bu yana en düşük yıllık ortalamasına geriledi.
• Global petrol tüketimi, yüzde 1,9 ile yakın tarihi ortalamasının (yüzde 1) neredeyse 2 katı artarak günde 1,9 milyon varile yükselirken 2014'te görülen günde 1,1 milyon varillik artışın da dikkat çekici şekilde üzerine çıktı.
• Büyüme, ABD (yüzde 1,6 veya günde 290.000 varil) ve Avrupa Birliği'ndeki (yüzde 1,5 veya günde 200.000 varil) yıllık tarihi ortalamaların çok üzerinde gerçekleşirken Japonya petrol tüketiminde en büyük düşüşü (yüzde 3,9 veya günde 160.000 varil) yaşadı.
• OECD ülkeleri dışında, net petrol ithalatçısı ülkeler de ciddi artışlar kaydettiler: Talepteki en büyük artış bir defa daha Çin'den (yüzde 6.3 veya günde 770.000 varil) gelirken Hindistan (yüzde 8,1 veya günde 310.000 varil) ise Japonya'yı geçerek dünyanın en büyük üçüncü petrol tüketicisi konumuna geldi. Ancak bu büyümenin etkisinin, petrol üreticilerindeki zayıf büyüme ile telafi edilmesinden ötürü OECD dışı ülkelerin tamamındaki petrol talebi yakın dönemdeki tarihi ortalamasının altında kaldı (yüzde 2,6 veya günde 1,4 milyon varil).
• Global petrol üretimi, ardı ardına ikinci yılında da tüketimden daha hızlı artarak günde 2,8 milyon varil veya yüzde 3,2 yükseliş ile 2004 yılından bu yana en güçlü büyümesini kaydetti.
• Irak (günde 750.000 varil) ve Suudi Arabistan'da (günde 510.000 varil) rekor düzeylere ulaşan üretim, OPEC üretimini de günde 1,6 milyon varil yükseliş ile günde 38,2 milyon varile çıkartarak 2012'de ulaşılan önceki rekoru geçti.
• OPEC dışındaki üretim geçen yılın rekor büyümesinin ardından yavaşladıysa da, yine de 1,3 milyon varillik artış gösterdi. ABD (günde 1 milyon varil) dünyanın en yüksek yıllık büyümesini gerçekleştirerek dünyanın en büyük petrol üreticisi olmayı sürdürdü. Diğer yerlerde ise, Brezilya (günde 180.000 varil), Rusya (günde 140.000 varil), Birleşik Krallık ve Kanada (günde 110.000'er varil) gibi ülkelerdeki üretim artışlarının etkisi Meksika (günde 200.000 varil), Yemen (günde 100.000 varil) ve diğer ülkelerdeki düşüşler ile kısmen telafi edildi.
• Petrol tüketimi 2015'de Türkiye'de yüzde 12,5 arttı. Türkiye, global petrol tüketiminde yüzde 0,9'luk bir paya sahip.
Doğal gaz
• Global doğal gaz, primer enerji tüketiminin yüzde 23,8'ini oluşturuyor.
• Dünyadaki doğal gaz tüketimi, yüzde 1,7'lik büyüme ile 2014'te görülen çok zayıf büyümenin (yüzde 0,6) ardından ciddi bir ivme yaklamışsa da halen yüzde 2,3 olan 10 yıllık ortalamanın altında seyretti. Büyüme, OECD dışındaki ülkelerde ortalamanın altında kalırken (yüzde 1,9, global tüketimin yüzde 53,5'ini oluşturuyor), OECD ülkelerinde ortalamanın üzerinde seyretti (yüzde 1,5).
• Yükselen ekonomiler arasında, tüketimde en yüksek artışı kaydeden ülkeler İran (yüzde 6,2) ve Çin (yüzde4,7) olurken, Çin'deki büyüme, ülkenin yüzde 15,1 düzeyindeki 10 yıllık ortalamasına göre zayıf oldu. Rusya (yüzde 5) en büyük kademeli düşüşü kaydederken bu ülkeyi Ukrayna (yüzde 21,8) takip etti.
• OECD ülkeleri arasında, ABD (yüzde 3) en yüksek büyümeyi sağlarken ABD'deki tüketim (yüzde 4,6) 2014'teki ciddi düşüşün ardından toparlandı.
• Global doğal gaz üretimi yüzde 2,2 ile tüketimden daha hızlı şekilde artsa da, yüzde 2,4 düzeyinde duran 10 yıllık ortalamasının altında kaldı. Büyüme, Kuzey Amerika, Afrika ve Asya Pasifik'te ortalamanın üzerindeydi. ABD (5,4) en büyük büyümeyi kaydederken İran (yüzde 5,7) ve Norveç'te (yüzde 7,7) ciddi artışlar yaşandı. Avrupa Birliği'ndeki üretimde keskin düşüş yaşanırken (yüzde 8), Hollanda (yüzde 22,8) dünyadaki en büyük düşüşü kaydetti. Rusya (yüzde 1,5) ve Yemen'de (yüzde 71,5) de ciddi hacim bazlı düşüşler kaydedildi.
• Türkiye'de 2015 yılında doğalgaz tüketimi yüzde 2,4 azaldı. Türkiye, global doğalgaz tüketiminde yüzde 1,3'lük bir paya sahip. Global doğal gaz ticareti 2015'te toparlanarak yüzde 3,3 arttı. Global LNG ticareti de yüzde 1,8 arttı. İhracattaki büyümede başı Avustralya (yüzde 25,3) ve Papua Yeni Gine (yüzde 104,8) çekerek Yemen'den (yüzde 77,2) yapılan sevkiyatlardaki düşüşü telafi etti. Avrupa'nın (yüzde 15,9) net LNG ithalatı ve Ortadoğu'nun yükselen ithalatı (yüzde 93,8) kısmen Güney Kore (yüzde 10,4) ve Japonya'nın (yüzde 4) net ithalatındaki düşüşler ile telafi edildi.
• Uluslararası doğal gaz ticareti, global tüketimin yüzde 30,1'ini oluştururken boru hatlarının global gaz ticaretindeki payı ise yüzde 67,5'e çıktı.
• Diğer yakıtlar Kömür
o Global kömür tüketimi 2015 yılında yüzde 1,8 düşerek yüzde 2,1'lik ortalama yıllık büyümesinin oldukça altında gerçekleşti ve veri setimizdeki en büyük yüzdesel (ve hacimsel) düşüşü kaydetti. Kömürün global primer enerji tüketimindeki payı yüzde 29,2'ye düşerek 2005 yılından bu yana en küçük payına geriledi.
o Kömür tüketimindeki net düşüşün ardında tamamen ABD (yüzde 12,7, dünyadaki en büyük hacimsel düşüş) ve Çin (yüzde 1,5) bulunurken, Hindistan (yüzde 4,8) ve Endonezya'da (yüzde15) daha mütevazı artışlar kaydedildi.
o Global kömür üretimi yüzde 4 düşerken en büyük düşüşler ABD (yüzde 10,4), Endonezya (yüzde 14,4) ve Çin'de (yüzde 2) görüldü.
Kömürde ise, Türkiye dünya kömür rezervlerinin yüzde 1'ine sahip. Ancak Türkiye'de kömür tüketimi 2015'de yüzde 4,7 oranında azaldı.
• Nükleer ve hidroelektrik
o Nükleer enerji, global primer enerji tüketiminin yüzde 4,4'ünü oluşturdu.
o Global nükleer enerji üretimi yüzde 1,3 büyürken net artışın tümü Çin'den (yüzde 28,9) kaynakladı. Çin, Güney Kore'yi geçip dünyanın en büyük dördüncü nükleer enerji tedarikçisi konumuna gelirken Avrupa Birliği'nin üretimi (yüzde 2,2) ise 1992 yılından bu yana en düşük seviyesine indi.
o Global hidroelektrik üretimi yüzde 1 ile ortalamanın altında büyüdü. Hidroelektrik üretimi, global primer enerji tüketiminin yüzde 6,8'ni oluşturdu.
o Çin, hidroelektrik üretiminde en yüksek büyümeyi (yüzde 5) sağlayarak açık ara fark ile dünyanın en büyük hidroelektrik üreticisi olarak konumunu korudu.
o Elektrik üretiminde yenilenebilir enerji 2015 yılında da artışını sürdürerek on yıl önceki yüzde 0,8'lik düzeyinden global enerji tüketiminin yüzde 2,8'ine ulaştı.
o Elektrik üretiminde kullanılan yenilenebilir enerji yüzde 15,2 büyüme ile, kabaca global elektrik üretimindeki artışın tamamına eşit bir yükselme sağladı. Yenilenebilir enerjinin global elektrik üretimindeki payı da on yıl önceki yüzde 2 düzeyinden yüzde 6,7'ye ulaştı.
o Global olarak, rüzgar enerjisi (yüzde 17,4) en büyük yenilenebilir enerji kaynağı (yenilenebilir enerji üretiminin yüzde 52,2'si) olurken, Almanya (yüzde 53,4) en büyük büyümeyi kaydetti.
o Güneş enerjisi üretimi, Çin'in hem Almanya hem de ABD'yi geride bırakarak dünyanın en büyük güneş enerjisi üreticisi konumuna gelmesi ile yüzde 32,6 arttı.
• Yenilenebilir enerji (rüzgar, güneş ve biyoyakıt dahil)
o Elektrik üretiminde yenilenebilir enerji 2015 yılında da artışını sürdürerek on yıl önceki yüzde 0,8'lik düzeyinden global enerji tüketiminin yüzde 2,8'ine ulaştı.
o Elektrik üretiminde kullanılan yenilenebilir enerji yüzde 15,2 büyüme ile, kabaca global elektrik üretimindeki artışın tamamına eşit bir yükselme sağladı. Yenilenebilir enerjinin global elektrik üretimindeki payı da on yıl önceki yüzde 2,0 düzeyinden yüzde 6,7'ye ulaştı.
o Global olarak, rüzgar enerjisi (yüzde 17,4) en büyük yenilenebilir enerji kaynağı (yenilenebilir enerji üretiminin yüzde 52,2'si) olurken, Almanya (yüzde 53,4) en büyük büyümeyi kaydetti.
o Güneş enerjisi üretimi, Çin'in hem Almanya hem de ABD'yi geride bırakarak dünyanın en büyük güneş enerjisi üreticisi konumuna gelmesi ile yüzde 32,6 arttı.
Yenilenebilir enerji tüketimi Türkiye'de 2015'de yüzde 34,4 artış göstererek, dünyanın toplam yenilenebilir enerji tüketiminin yüzde 1'i oldu.
• Karbon salımlarıEnerji tüketiminden kaynaklanan CO2 salımları 2015 yılında sadece yüzde 0,1 oranında arttı. 2009'daki durgunluk dışında, bu 1992 yılından bu yana kaydedilen en düşük büyüme oranı oldu. Düşüş, enerji tüketimindeki büyümenin yavaşlamasının yanı sıra yakıt karışımındaki değişimden de kaynaklandı. Bölgesel olarak, salımlardaki büyüme Avrupa ve Avrasya dışındaki her bölgede ortalamanın altında gerçekleşti.
